Cứ vài tháng, internet lại “thét” lên rằng một thứ nào đó đã “chết” và một thứ khác trở thành “hot trend”. Ví dụ: áo chore jacket hay work jacket. Cách đây vài năm, nó từng được coi là thứ phải có nếu bạn là một thằng đàn ông. Dẫn theo đó là mảng đồ workwear trở thành đồng phục của những gã tự nhận là sành điệu, vốn trước đó mải mê streetwear hoặc đồ tailoring. Nhưng rồi, những người trong cuộc lại nhanh chóng chuyển sang khoác những kiểu áo ngắn hơn, có xu hướng cropped lại như denim trucker, bomber jacket, v.v…
Tốc độ mà những “quan điểm” ấy trở nên quá đát nhanh đến mức nực cười. Không lâu trước đây, nhiều người từng tin rằng đỉnh cao của phong cách chính là những nhãn hiệu Nhật tái hiện lại thiết kế vintage Mỹ, bán với giá gấp mười lần. Rồi phải kể đến làn sóng đồ workwear tái bản quân phục Thế chiến II. Những món đồ này được làm ở những xưởng vải đắt đỏ nhất. Ngầm hiểu rằng: đây mới là phiên bản “chuẩn” của phong cách, thiết kế Mỹ, được hoàn thiện ở nơi khác, và được định giá đủ cao để chứng minh cho chất lượng. Còn bây giờ? Ngay cả những thương hiệu ấy cũng như bị đông cứng trước vòng xoáy của thời trang. Chu kỳ thời trang nghiệt ngã chẳng tha cho bất cứ một xu hướng, hay một món đồ nào cụ thể.
Chu kỳ đó tồn tại nhờ vào “quyền uy”. Phải có ai đó đứng ra tuyên bố chore jacket đã lỗi thời. Không có quyền uy ấy, vòng xoay sẽ ngừng lại. Nhưng sự thật là “quyền uy” ấy không hề tồn tại. Cùng lắm, họ chỉ là những kẻ nhiều ý kiến và sở thích cá nhân (giống tôi). Cùng cực hơn, họ chỉ là những cái loa tiếp tay cho nhu cầu bất tận của ngành công nghiệp: lúc nào cũng muốn bán cho bạn một thứ mới.
Không ai mua, hệ thống sẽ sụp đổ. Đơn giản vậy thôi. Thế nên, ngành công nghiệp dựng lên một trật tự thị hiếu. Biên tập viên, nhà thiết kế, influencer – tất cả được đặt vào vị trí “trọng tài” cho cái “đúng” ở mỗi thời điểm. Quyền uy của họ thực chất là công cụ marketing. Ý kiến của họ chẳng khác gì những bài quảng cáo khoác vỏ giáo điều.
Không biết bạn đã xem The Devil Wears Prada chưa? Ừ thì nhiều người sẽ nói đây là kiểu phim chick-flick sến sẩm nhưng thực sự có những tư duy thời trang đáng ngẫm ra phết đấy. Đoạn hội thoại nổi tiếng về chiếc áo len “cerulean” chỉ ra rằng ngay cả khi bạn nghĩ mình ngoài cuộc chơi, lựa chọn của bạn vẫn bị chi phối bởi nó. Nhân vật Andy Sachs không tin rằng cô ấy đã chọn thời trang một cách có ý thức, nhưng cô vẫn bị cuốn theo, vẫn là một người tiêu dùng ở hạ lưu của những vòng xoay. Bạn không thể đứng ngoài cuộc chơi. Và điều đó không sai chút nào, quần áo, trang phục có thể đưa ra phát ngôn ngay cả khi ta không cố tình. Nhưng với tôi thì khác: “lỗi nhịp” với thời trang không phải là thất bại. Nhiều khi, đó là một điểm mạnh.
Miranda Priestly: Có gì buồn cười sao?
Andy Sachs: Không… không, không có gì… chỉ là… hai cái thắt lưng này nhìn y hệt nhau với tôi thôi. Tôi vẫn đang học hỏi về mấy thứ này mà…
Miranda Priestly: “Mấy thứ này”? À, ra vậy. Tôi hiểu rồi. Cô nghĩ thời trang chẳng liên quan gì đến mình đúng không?
Cô vào tủ đồ, chọn đại một cái áo len xanh… à, ví dụ cái áo cục mịch kia. Vì cô muốn thể hiện với thế giới rằng mình nghiêm túc đến mức chẳng buồn quan tâm mình mặc gì. Nhưng cô không biết rằng cái áo ấy đâu chỉ là xanh, nó không phải xanh ngọc, không phải xanh lapis, mà chính xác là màu cerulean.
Và cô cũng chẳng hề biết, năm 2002 Oscar de la Renta tung ra cả bộ sưu tập váy dạ hội màu cerulean. Rồi đến Yves Saint Laurent, cho ra đời loạt áo khoác quân sự màu cerulean. Rồi màu đó nhanh chóng xuất hiện trong bộ sưu tập của hàng loạt nhà thiết kế khác. Sau đó nó len lỏi xuống các cửa hàng bách hóa, và cuối cùng trôi dạt đến một góc giảm giá thảm hại nào đó, nơi cô vô tình vớ được nó.
Nhưng cái màu xanh đó đại diện cho hàng triệu đô la, cho vô số công việc. Và thật buồn cười khi cô nghĩ rằng mình đã chọn một thứ giúp mình thoát khỏi thời trang. Trong khi thực tế, cô đang mặc một chiếc áo len đã được những người trong căn phòng này chọn sẵn cho cô… từ một đống “mấy thứ” mà cô đã nhắc đến.
Những người phớt lờ hoàn toàn vòng xoay xu hướng, mặc cùng một chiếc áo khoác suốt 20 năm, mua áo sơ mi từ cùng một nơi có người bán biết mặt cả bố của họ, hoặc đơn giản là mặc đồ “sida” thấy thoải mái, thường lại là những người vững vàng nhất. Phong cách của họ nảy sinh từ thói quen, đời sống hằng ngày, chứ không phải guồng máy công nghiệp. Có thể trong mắt một số “người trong nghề” thì nó lỗi thời, nhưng nó mạch lạc, không hề phô trương.
Trong khi đó, những “chuyên gia” tự phong lại tự tay bóp d… hàng ngày. Hôm nay, họ tuyên bố workwear là đỉnh cao của phong cách; hôm sau lại xấu hổ vì từng nói thế. Cứ như mới hôm qua, cả ngành còn tuyên bố quần slim fit đã chết; bây giờ, có người lại bảo quần ống rộng cũng đã hết thời. Quyền uy của họ tan rã ngay khi bạn nhận ra: đó chỉ là gu cá nhân đang chuyển dịch, xoay xở để câu view, câu like hoặc bán hàng.
Điều này không có nghĩa là mọi lời chỉ dẫn đều vô nghĩa. Thời trang là một ngôn ngữ, và đôi khi ta cần một người thầy để học hỏi những điều căn bản. Nhưng hãy gọi đúng tên nó: chỉ dẫn, không phải chân lý. Vì “quyền uy” thật sự không nằm ở ngoài kia, mà ở chính bạn. Bạn có thể học hỏi, tiếp nhận điều hợp ý, bỏ qua điều không hợp. Bạn có thể thử nghiệm, thay đổi, và mài giũa. Nhưng nền tảng, cái khiến bạn thấy đúng, phù hợp với giá trị và thực tế đời sống luôn vững vàng hơn bất kỳ bài viết, bài post hay video TikTok nào.
Nếu ngành công nghiệp cứ khăng khăng rằng bạn luôn chậm nhịp, luôn phải “đuổi theo”, thì có lẽ điều tốt nhất bạn nên làm chính là không đuổi theo. Có lẽ điều lành mạnh nhất chính là nhận ra rằng “quyền uy” trong thời trang chỉ là ảo tưởng.
Follow Mạng xã hội của The Undercut:
The Undercut 